انسیه خزعلی، معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی اختصاصی با ما به مهم‌ترین حمایت‌های پیش‌بینی شده از زنان در برنامه هفتم توسعه اشاره کرده است.

خانم خزعلی، ارزیابی‌تان از موفقیت یا شکست برنامه‌هایی که در برنامه توسعه ششم برای خانواده داشته‌ایم چیست؟
در یک ارزیابی کلی که نسبت به برنامه ششم توسعه انجام‌شده، آمده متأسفانه تنها چیزی حدود ۳۰درصد از اهداف و طرح‌های این برنامه اجرایی شده و من معتقدم حتی در حوزه زنان و خانواده این رقم خیلی کمتر است؛ یعنی در این حوزه عقب‌ماندگی زیادی داریم.
شاید برنامه‌ها به‌گونه‌ای ایده‌آلیستی طراحی‌شده بودند اما متأسفانه باز هم همان میزان کاری که می‌توانست و ظرفیت آن را داشت که اجرایی و با جامعه تطبیق داده شود انجام نشده است.
ممکن است بخشی از این مشکل به موقعیت‌ها و شرایط خاص برگردد اما بخشی دیگر هم مربوط به ترک فعل‌ها و نبود برنامه‌ریزی مناسب و نظارت کافی بر دستگاه‌های اجرایی است که می‌بایست این نظارت و ارزیابی صورت می‌گرفت تا مشخص می‌شد چه دستگاه‌ها و کدام یک از مدیران، چه میزان از مسئولیت‌ها و برنامه‌های محول شده را در حیطه وظایف خود اجرایی و محقق کرده‌اند و به چه تعداد از این برنامه‌ها توجهی نداشته‌اند.

می‌توانید به مهم‌ترین مصداق‌ها در این زمینه اشاره کنید؟
مهم‌ترین موضوع، مسئله تثبیت و تحکیم خانواده است که شاهدیم با آنکه در برنامه ششم قرار بود با اقدامات و تدابیر پیش‌بینی شده ۲۰درصد از آمار طلاق کم شود اما متأسفانه ۸درصد هم به این مقدار افزوده شده است. البته اگر طلاق را به‌تنهایی حساب کنیم ۴درصد و به نسبت ازدواج که پایین آمده، ۸ درصد بالاتر رفته که آمار قابل‌تأملی است و باید به‌صورت خیلی جدی روی این موضوع مطالعه، آسیب‌شناسی کرده و برای رفع آن چاره‌جویی شود.
البته امیدواریم با طرح‌ها، ایده‌ها و کارهایی که تدارک دیده‌ایم، ان‌شاءالله در برنامه هفتم این آسیب را تا حدی کاهش دهیم و بتوانیم درصد ازدواج را با تسهیلات و شرایط مناسب‌تر اقتصادی که دولت فراهم خواهد کرد افزایش دهیم.

در برنامه هفتم برای فرهنگ‌سازی در حوزه خانواده و به‌ویژه زنان چه راه‌های پیموده نشده‌ای در نظر گرفته ‌شده است؟
در برنامه ششم شاهد چندین ترک فعل از سوی دولت قبل بوده‌ایم. تنها به مواردی که بر عهده معاونت امور زنان و خانواده بوده اشاره می‌کنم. یکی موضوع مهندسی فرهنگی است که در حال حاضر مشغول تنظیم «منشور مشاوره خانواده» هستیم. موضوع دیگر زنان سرپرست خانوار است که باید برنامه توانمندسازی آن‌ها تهیه و به مجلس ارسال می‌شد که آن‌هم معطل‌مانده است. خوشبختانه در گروه فرهنگی و اجتماعی دولت در حال بحث در این خصوص هستیم و امیدواریم متن لایحه تنظیم‌شده به‌زودی تصویب شود و بتوانیم آن را اجرایی کنیم.
موضوع اولویت‌دار دیگر بحث‌های مربوط به مهارت‌آموزی و توانمندسازی بانوان در جنبه‌های مختلف است. ما هم به توانمندسازی تربیتی، فکری و فرهنگی در بخش‌های مختلف دختران و زنان جوان و هم به توانمندسازی‌های شغلی و پشتیبانی‌هایی که لازم است از بانوان به‌ویژه دانش‌آموختگان زن انجام شود نیاز داریم. در این خصوص نیز طرح و برنامه‌ داریم و در برنامه هفتم توسعه تا جایی پیش رفته‌ایم و بخشی از این برنامه‌ها مصوب شده و امیدواریم به‌طور کامل تصویب شود و بتوانیم در بخش بودجه هم پشتیبانی‌هایی برای اجرای آن‌ها بدست آوریم.

طرح معاونت امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری یعنی طرح «زنان مولد» که خاص زنان خانه‌دار بوده و گویا قرار است به‌طور مشخص به توانایی‌های مختلف زنان بپردازد چقدر به حل مشکلات زنان خانه‌دار کمک خواهد کرد؟
طرح زنان مولد یا خانه‌های مولد برای بانوانی است که می‌خواهند در تولید و ایجاد محصولات اجتماعی، فکری و صنایع خلاق فعال باشند؛ زنانی که هم می‌خواهند به مسئولیت خانه‌داری خود بپردازند و هم در کنار تربیت فرزندان، در جامعه مؤثر باشند که امیدواریم این هفته در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب برسد.

با توجه به اینکه یکی از الزامات فرزندآوری، کاهش دغدغه‌های مادران و زنان خانه‌دار است برای حمایت از آن‌ها در راستای قانون جمعیت و خانواده چه موارد و امتیازهایی در این طرح دیده‌شده است؟
موضوع جمعیت معمولاً به حوزه کار ستاد ملی جمعیت مربوط می‌شود؛ با این‌حال ما هم با توجه به اینکه خانواده و مادران را تحت حمایت و پوشش‌ داریم تلاش کرده‌ایم برای حفظ خانواده و پایداری آن و افزایش بُعد خانواده تسهیلاتی را برای شرایط کار بانوان فراهم کنیم.در همین راستا یکی از مواردی که تصویب کرده‌ایم «نظام‌واره شغلی» است. بر این اساس شرایط کاری این گروه از بانوان را از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف استعلام می‌کنیم برای اینکه بدانیم برای آن‌ها چه‌کاری می‌توان انجام داد تا با حمایت ویژه در کنار مسئولیت مادرانه و فرزندآوری، موقعیت شغلی، پست و مسئولیت کاری خود را از دست ندهند و در محدوده خاص ۲۰ تا ۴۰ سال که دوره فرزندآوری است امتیازهای ویژه‌ای به آن‌ها تعلق گیرد.

برای ایجاد انعطاف در نوع شغل خانم‌ها به‌گونه‌ای که بتوانند ضمن استفاده از مهارت‌هایشان، به مسئولیت‌های خود هم بپردازند چه طرح‌هایی را در برنامه هفتم پیش‌بینی کرده‌اید؟
در همین مقطع خاصی که اشاره شد و مسئولیت خاص خانم‌ها در خانواده بیشتر است ما باید انعطاف بیشتری به وجود بیاوریم. برای مثال شناورسازی ساعت کار یا امکان دورکاری را برای مادران شاغل ایجاد کنیم و یا مرخصی‌های ویژه مثل دوران بارداری و زایمان را مدنظر قرار دهیم و طرح‌های دیگری شبیه این موارد.این امتیازها در گذشته هم بوده، اما متأسفانه گاه اجرا نشده یا به‌طور کامل اجرا نشده است. برای مثال در بسیاری از موارد، بانوان به دلیل امکان از دست دادن موقعیت شغلی از مرخصی زایمان استفاده نکرده‌اند و یا این موضوع اصلاً در برخی دستگاه‌ها اجرا نشده است. به نظر می‌رسد در این زمینه بیشتر به ضمانت اجرایی نیاز داریم.به نظرم ضمانت اجرایی این مسئله نظارت دقیق و سختگیرانه است، علاوه بر این باید ضمانت‌هایی را در بحث‌های بودجه‌ای ببینیم تا ادارات به‌صورت جدی‌تری قانون را اجرا کنند و به آن بپردازند.

خبرنگار: آرش خلیل‌خانه